Modernizacja i rozbudowa historycznego kompleksu Dworca Głównego PKP we Wrocławiu

Projekt Grupa 5 Architekci, który wygrał otwarty konkurs na rozbudowę i rewitalizację Dworca Głównego we Wrocławiu, zakładał pełną rewitalizację historycznego obiektu, rozbudowę peronów i hali głównej oraz kompletnie nowy projekt zagospodarowania terenu placu publicznego przed wejściem.
Projekt i budowa odbywały się w ścisłej współpracy z konserwatorem zabytków.

1. IDEA PROJEKTU
Podstawowymi założeniami projektowymi były:
1. w skali urbanistycznej – scalenie rozdartej trasą kolejową przestrzeni miejskiej oraz uporządkowanie i przywrócenie pierwotnych gabarytów poszczególnym obszarom, a w szczególności placowi dworcowemu;
2. w skali architektonicznej – otworzenie budynku dworca na plac i na główne ciągi komunikacyjne oraz wyodrębnienie zespołów poszczególnych funkcji i poprawienie układów komunikacji.
2. PLAC
Okoliczne tereny zielone rozciągające się wzdłuż torów kolejowych przenikają na plac przed dworcem, tworząc rekreacyjny pas przestrzeni zielonej przeznaczonej do ruchu pieszego.
Na obszarze placu pas ten jest poprzecinany ciągami pieszymi i tworzy kształty przełamujące zgeometryzowany rysunek posadzek. Powstaje w ten sposób szereg enklaw dla spokojniejszych form rekreacji – zielone wyspy nawiązują do genius loci miasta i podkreślają jego silny związek z naturą.
Ważnym zabiegiem projektowym jest również domknięcie placu poprzez odtworzenie historycznego kwartału w północno-zachodnim narożniku, w wyniku czego przestrzeń przed dworcem otrzymuje wyraźne ramy urbanistyczne.
Nieznacznie wyniesiony główny plac dworcowy swoją skalą i zgeometryzowanym układem posadzki podkreśla rangę miejsca, a wycofanie z jego powierzchni ruchu kołowego i przeniesienie go w dużej mierze pod ziemię (ruch dostawczy, parking podziemny), pozwalają na wykorzystanie tej przestrzeni do różnego rodzaju miejskiej aktywności.
W niszach wzdłuż północnej elewacji, pomiędzy wysuniętymi głównymi wejściami do budynku dworca zlokalizowano – zgodnie z przedwojennym, historycznym przeznaczeniem – wyniesione tarasy dla lokali gastronomicznych. Mogą one jednocześnie stanowić sceny lub też trybuny dla obserwacji odbywających się w przestrzeni placu wydarzeń kulturalnych i artystycznych.
Dokładne pod względem historycznym odtworzenie kwartału w północno-zachodnim narożniku opracowania okazało się niemożliwe ze względu na uwarunkowania komunikacyjne w tej części miasta. Przechodząca tutaj obecnie ulica Peronowa jest ważną arterią komunikacyjną łączącą południowe dzielnice ze śródmieściem. Jej zachowanie w istniejącym kształcie było jednym z wymogów jeszcze na etapie konkursu. Zaproponowaliśmy więc, aby nowoprojektowana zabudowa uzupełniająca kwartał nadwieszała się nad ulicą Peronową, odtwarzając w obrysie i gabarycie historyczną zabudowę. Powstała w ten sposób zachodnia ściana placu dworcowego, a układ komunikacyjny nie uległ zmianie.
3. CZĘŚĆ POŁUDNIOWA – URBANISTYKA
Proponowany przez nas układ zabudowy po południowej stronie dworca ma charakter łączący cechy zwartej miejskiej tkanki historycznej i rozproszonej modernistycznej zabudowy. Stanowi element wspólny obszarów, na pograniczu których się znajduje.
Miejski charakter ulicy Suchej tworzy zabudowa pierzejowa o wysokim parterze przeznaczonym na funkcje handlowo-usługowe, będącym bazą dla znajdujących się powyżej obiektów biurowych lub usługowych. Ich układ i podziały odnoszą się zarówno do tradycji modernistycznej, jak i do podziałów budynku dworca, nawiązując swoisty dialog pomiędzy tkanką historyczną i współczesną po obu stronach torów.
4. CZĘŚĆ POŁUDNIOWA – PAWILON POŁUDNIOWY
W centralnej części zespołu zabudowy zlokalizowanego wzdłuż ulicy Suchej usytuowano południowy pawilon dworcowy. Dwukondygnacyjny obiekt ustawiono na osi wyjścia z głównego przejścia pieszego pod torami i peronami dworca.
Komunikacyjny i tranzytowy charakter obiektu został dodatkowo podkreślony przez formę i detal architektoniczny. Kapsuła pawilonu, w parterze podcięta szklanym ażurem, zawisła niczym wagon nowoczesnej kolei, nanizana na linię zielonego dachu-tarasu, spinającego wyjście z tunelu pod torowiskiem z przystankami tramwajowymi i dworcem autobusowym pod południowej stronie ulicy Suchej.
5. BUDYNEK DWORCA
Jednym z głównych założen przebudowy budynku dworca było wykorzystanie na pomieszczenia komercyjne jak największej powierzchni obiektu. Komercyjna przestrzeń usługowo-kulturalno-handlowa dominuje nad dotychczasowym układem funkcji dworcowych, a sam budynek przestał być jedynie dworcem kolejowym z towarzyszącym handlem, usługami i gastronomią, a stał się galerią handlową w tej samej mierze, w jakiej jest dworcem. Ponadto w obiekcie znajdują się funkcje biurowe oraz zespół sali wielofunkcyjnej.
Zachowana została maksymalna ilość historycznych detali i rozwiązań konstrukcyjnych dla zachowania unikalnego i niepowtarzalnego klimatu i nastroju miejsca z jednoczesnym wprowadzeniem nowych elementów we współczesnej stylistyce nawiązującej do oryginalnych rozwiązań.
Czteropoziomowy układ funkcji i komunikacji w budynku dworcowym zapewnia nam prawidłowe funkcjonowanie całego obiektu. Pod ziemią w poziomie istniejących piwnic i pod placem dworcowym zlokalizowano podziemną uliczkę dostawczo-obsługową zapewniającą prawidłowe funkcjonowanie poszczególnych funkcji galerii dworcowej i samego dworca kolejowego.
Na parterze wzdłuż głównego wejścia na perony (przejścia podziemnego) zlokalizowaliśmy główny zespół funkcji dworcowych, a po przeciwnej stronie umieściliśmy galerię handlową. Pierwsze piętro zostało wykorzystane na funkcje handlowe oraz na salę wielofunkcyjną, natomiast poddasze jest częściowo zajmowane przez biura.
Aby komunikacja pomiędzy kondygnacjami była jak najbardziej czytelna i prosta postanowiliśmy wykorzystać zadaszenie dawnego peronu jako pasaż handlowy otwarty na halę główną. Taki zabieg ma wizualnie przybliżyć poziom piętra klientom i zachęcić ich do wejścia. Ważne są tu również elementy komunikacji pionowej umożliwiające szybki dostęp na wyższą kondygnację – szczególnie schody ruchome. Zaprojektowaliśmy je tak, aby nie zaburzały jednoprzestrzenności hali głównej.
Z pasażu-galerii, który dla pokonania różnicy poziomów pomiędzy poszczególnymi segmentami budynku wyposażony został w systemy ramp i schodów, odbywa się bezpośredni dostęp do lokali handlowych. Aby doświetlić halę główną, pasaż został przekryty szklanym dachem. Równolegle do pasażu handlowego rozciąga się zielony pasaż rekreacyjny, dostępny poprzez kładki, stanowiący wypełnienie przestrzeni pomiędzy halą główną i halami peronowymi.